Pastorijstraat 13, 3740 Grote-Spouwen, Bilzen

De huidige, neoclassiscistische zaalkerk van 1840, vergroot in 1926 (sacristieën en zijkoren?), vervangt een classicistische kerk, waarvan de bouw mogelijk begonnen werd in 1727, tijdens het abbatiaat van Theresa van Leefdael, abdis van Hocht, zoals aangeduid door een hergebruikte gevelsteen in de plint van de toren; deze kerk werd op 27 juni 1778 ingewijd. Van een nog ouder gebouw rest de mergelstenen toren uit de 15de eeuw.

De plattegrond beschrijft een driebeukige zaalkerk van drie traveeën met ingebouwde westelijke toren, een koor van een rechte travee met halfronde sluiting, geflankeerd door absidiale zijkoren, op hun beurt geflankeerd door sacristieën.

Mergelstenen, ongelede toren onder ingesnoerde naaldspits (leien). Oculus boven het portaal, en in elke zijde een rondboogvormig galmgat; geprofileerde kroonlijst. Neoclassicistisch, rechthoekig portaal in een omlijsting met hergebruikte, geprofileerde, kalkstenen posten uit de 18de eeuw en een recentere, hardstenen latei met druiplijst en opgeschilderd chronogram met datering 1772. Kalkstenen plint waarin een grafsteen en een gevelsteen werden verwerkt (zie Mobilair).

Bakstenen schip onder zadeldak (leien). Mergelstenen band aan het koor. Bakstenen rondboogvensters met hardstenen lekdrempel; drielichtvensters aan de zijkoren.

Bepleisterd interieur. Schip en zijbeuken gescheiden door zuilen met lijstkapiteel, die een omlopend entablement dragen met trigliefenmotief. Overdekking door middel van een tongewelf op gordelbogen. Kruisribgewelven tussen rondbooggordelbogen over de zijbeuken. Halve koepel over het koor.

Mobilair: beeld van Christus aan het kruis, gepolychromeerd hout (16de eeuw); beeld van Sint-Job, gepolychromeerd hout (16de eeuw); beeld van Sint-Lambertus, gepolychromeerd hout (17de eeuw).

Neoromaans altaar, witte steen en gepolychromeerd hout (begin 20ste eeuw); twee biechtstoelen, régence/rococo, eik (derde kwart 18de eeuw). Doksaal met eikenhouten balustrade (18de eeuw); orgelkast, eik (circa 1875).

Ingemetst in de plint van de toren: fragment van kalkstenen grafsteen met vroeg-gotisch opschrift: LIG.GODEFRI[.]; fragment van een gevelsteen met het wapen van Theresa van Leefdael, abdis van Hocht en opschrift: ANNO 1727.

Hardstenen grafkruisen op het kerkhof: grafkruis van Renerus Prenten (+ 1757) en Maria Hardy (+ 1747); grafkruis van Henricus Leesen, pastoor van Grote Spouwen (+ 1763); grafkruis van kapelaan Hardy (+ 1842); grafkruis van Rolandt Rosen (+ 1732)en Chatharina Phlipens (+ 1728); grafkruis van Jan Pellers (+ 1691); grafkruis van Renier Hardy (+ 1844) en Willem Hardy (+ 1845); grafkruis van Jan Gielen (+ 1668); grafkruis van Jan Gubbels van Spauden, gotisch; grafkruis van 1801; grafkruis van Jan Dooms, smid van Grote Spouwen (+ 1730) en Maria Hermans (+ 1732); grafkruis van Geurt Philippus (+ 1707), Oda Meikens (+ 1690), Joannes Daerden (+ 1711) en Willem Philippus (+ 1692).

CASTER, E. VAN - R. OP DE BEECK, De grafkunst in Belgisch Limburg, vloerzerken en -platen met persoonsvoorstellingen (13e tot 17e eeuw), Assen, 1981, p. 48.

GEUKENS B., Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen, Provincie Limburg, Kanton Bilzen, Brussel-Sint-Truiden, 1975, p. 34-35.

PAQUAY J., Oudheidkundige inventaris der kunstvoorwerpen in kerken en openbare gebouwen, Volume,Aflevering VIII, Kanton Bilzen, sine loco, 1932, p. 28-30. CASTER, E. VAN - R. OP DE BEECK, De grafkunst in Belgisch Limburg, vloerzerken en -platen met persoonsvoorstellingen (13e tot 17e eeuw), Assen, 1981, p. 48.

GEUKENS B., Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen, Provincie Limburg, Kanton Bilzen, Brussel-Sint-Truiden, 1975, p. 34-35.

PAQUAY J., Oudheidkundige inventaris der kunstvoorwerpen in kerken en openbare gebouwen, Volume,Aflevering VIII, Kanton Bilzen, sine loco, 1932, p. 28-30.

Schlusmans F. 1996: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kantons Bilzen - Maasmechelen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14N3, Brussel - Turnhout.
Bron: Inventaris Onroerend Erfgoed