Dorpsstraat 14, 9052 Zwijnaarde, Gand

Laat 18de-eeuwse pastorie die aansluit bij de Sint-Niklaaskerk en omgevend historisch kerkhof.
Historiek
Zeker in de 17de eeuw stond op de omwalde site reeds een gebouw, mogelijk de pastorie. Het was een éénlaags gebouw dat in de jaren 30 van de 18de eeuw werd verbouwd naar de nieuwe smaak. De oprichting van dat gebouw heeft wellicht te maken met het feit dat de abdij van Sint-Pieter vanaf 1736 één van zijn monniken aanstelt als pastoor van Zwijnaarde. Als eerste bewoner van de éénlaagse pastorie staat D. Jan de Cauwer bekend. De pastorie werd circa 1790 (datumsteen) met twee traveeën verkort om de huidige pastorie op te richten. Dat laatste gebouw werd opgetrokken door Van Gastel religieus en bouwmeester van de abdij.


Beschrijving
De achterin gelegen omwalde pastoriesite is omgeven door een ommuurde tuin met een fraai hek tussen gemetselde hekpijlers langs de straat. Het prominent aanwezig bakstenen dubbelhuis uit 1790 telt zeven traveeën en twee bouwlagen onder een zadeldak. Het dak is bekroond met een centrale dakkapel. Rechts van de pastorie ligt, nog steeds binnen de wal, de oude pastorie uit de 16de- of 17de eeuw. Ze werd gemoderniseerd en gedateerd 173?. Vermoedelijk behoort deze vleugel tot het type van de pastorij-hoeve van één bouwlaag met een opkamer welke in latere fases verbouwd werd. Het is een beschilderde baksteenbouw op een gepikte plint, vier traveeën breed en één bouwlaag onder een mansardedak. Het hoofdgestel wordt ondersteund door Lodewijk XV-consoles. Ramen en deuren zijn vlak omlijst.

In tegenstelling tot vele andere omwalde sites werd de wal hier bijzonder stevig en rijkelijk uitgewerkt met een natuurstenen basis en metselwerk met verschillende soorten baksteen wat wijst op het regelmatige herstel.
Net buiten de wal leidt een pad naar de nabijgelegen kerk. Het geeft toegang tot het kerkhof via een vermoedelijk 18de-eeuws witgeschilderd poortje onder een zadeldakje. Het poortje werd gedecoreerd met Dorische pilasters.
De tuin herbergt enkele interessante bomen waaronder een tamme kastanje en een paardenkastanje. Voorst in de tuin een beeld van de heilige Nicolaas.

Het vermoedelijk ontpleisterde bakstenen hoofdvolume heeft een plint bestaande uit arduinblokken. De ramen zijn gevat in een vlakke omlijsting van imitatiezandsteen op arduinen lekdrempels. De middentravee met toegangsdeur wordt voorafgegaan door drie hardstenen treden. De houten kroonlijst wordt dan weer door een sierband geaccentueerd. De achtergevel is identiek.

Het pand behield zijn oorspronkelijke structuur (balkenlagen) en interieurverdeling met een centrale gang geflankeerd door twee salons langs elke zijde. De interieuraankleding is zeer kwalitatief en dateert deels nog uit de 18de eeuw. De benedenverdieping werd heringericht in de 19de eeuw. Het 19de-eeuwse stucwerk is van even grote kwaliteit als het 18de-eeuwse in het bijgebouw. Het binnenschrijnwerk is nog steeds het originele 18de-eeuwse schrijnwerk.

Een opvallend element in de inkom/traphal is de trap met vermoedelijk gerecupereerde trappaal. De marmeren vloerbekleding bestaat uit een patroon in zwarte en witmarmeren tegels. Het stucwerk dateert uit de 19de eeuw.
Het linker voorsalon behield zijn 19de-eeuwse aankleding met stucwerk. De schouwmantel zelf is uit marmer. Het tuinsalon aan de rechterzijde werd heringericht in de 19de eeuw. Wellicht gaat het hier om voorgeproduceerd stucwerk met ranken en guirlandes dat geïntegreerd werd op de schouwboezem en plafond. De marmeren schouwmantel is eveneens 19de-eeuws. Het grote tuinsalon aan de linker zijde is de meest prestigieuze ruimte van het huis met lambrisering, stucwerk op de schouw en wanden en drie verschillende rozetten op het plafond. Het stucwerk is in zeer goede staat en hoge kwaliteit. De schouwmantel bestaat uit zwart/grijs geaderd marmer. De vloer werd in de 20ste eeuw vernieuwd.

Het historische naastliggende pastorievolume behield bijzonder rijkelijke interieur in rococostijl met stucplafonds en een schouw met stucwerk. De schouwboezem werd gedecoreerd met vuurspuwende gevleugelde draken waartussen een verfijnd, niet ontcijferd, monogram. De hoge kwaliteit van het stukwerk en de nabijheid van het buitenverblijf van de abten van Sint-Pieters laat enkel een patronaat door de Sint-Pietersabdij toe.



Onroerend Erfgoed, Digitaal beschermingsdossier DO002318, Pastorieën (S.N., 2008). Onroerend Erfgoed, Digitaal beschermingsdossier DO002318, Pastorieën (S.N., 2008).

Source: Inventaire immobilier