Klein-Gelmenstraat 1, 3800 Groot-Gelmen, Sint-Truiden

Voormalige dorpsherberg (tot 1972), gelegen tegenover de Sint-Martinuskerk, in het centrum van het dorp. Alleenstaand huis met T-vormige plattegrond: woonpartij in de zuidelijke vleugel (nok loodrecht op straat), en herberg in de noordelijke haakse vleugel (nok evenwijdig aan straat).

Twee bouwlagen onder zadeldaken (Vlaamse pannen), daterend uit de tweede helft van de 17de eeuw. Witgekalkte, verankerde baksteenbouw met verwerking van hout voor de kozijnramen, en kalksteen. In de voorgevel der herberg, verbouwde, rechthoekige vensters met kalkstenen latei en lekdrempel; op de tweede bouwlaag, beluikte en betraliede kloosterkozijnen. Eveneens recentere kalkstenen deuren in vlakke rechthoekige omlijsting op neuten; erboven, het uithangbord met de geschilderde voorstelling van een zwaan. In de achtergevel, verbouwd kruiskozijn en houten kaasrek onder het dak.

Tegen de noordelijke zijpuntgevel, bijbouw in overkalkt stijl- en regelwerk niet lemen vullingen onder afgewolfd zadeldak.

Woonhuis met aan de straatzijde verlaagde puntgevel, door muurankers gedateerd ..56 (mogelijk 1656); per bouwlaag achtereenvolgens een verbouwd kruiskozijn, een kruiskozijn met getraliede bovenlichten onder gemetste ontlastingsboog, en in de top een rechthoekig kozijntje onder ontlastingsboog naast de bewaarde kalkstenen kraagstenen. In de westelijke puntgevel, een kloosterkozijn (andere verdwenen) en rechthoekige deur onder houten latei; beide gedicht. In de lange noordgevel (waar het herberggedeelte op aansluit), ellipsboogvormige deur in kalkstenen omlijsting met hoekblokken en zware trapezoïdale sluitsteen. Gaaf bewaarde zuidelijke langsgevel met klooster- en kruiskozijnen onder ontlastingsboog op de eerste bouwlaag, en getraliede bolkozijnen naast een rechthoekig kozijn op de tweede bouwlaag; gedichte rechthoekige deur met houten omlijsting onder ontlastingsboog.

Schlusmans F. met medewerking van Gyselinck J., Linters A., Wissels R., Buyle M. & De Graeve M.-Ch. 1981: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Hasselt, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 6N2 (He-Z), Brussel - Gent.
Fuente: Inventario Inmobiliario