Kasteelstraat 1, 2240 Massenhoven, Zandhoven

Het huidige uitzicht van Kasteel Montens, ook gekend als het Hof van Massenhoven, gaat voornamelijk terug tot de 18de eeuw. Het kasteeldomein omvat naast het kasteel een park met vijver, prachtige dreven, akkers en weilanden. Het kasteel beschikt nog over een gedeeltelijke slotgracht.
Historiek
Kasteel Montens is genoemd naar de familie die het goed sinds 1812 bezit. Toch gaat de oorsprong van het kasteel terug tot de middeleeuwen.
In het werk van J. Le Roy 'Castella et praetoria nobilum Brabantiae coenobiaque celebroria' uit 1696 komt een afbeelding voor van het 'Praetorium te Massenhove'. Het kasteel zou toen bestaan hebben uit een 17de-eeuws aanbouwsel als uitbreiding van een kleiner omwald herenhuis uit de 16de eeuw of vroeger. Alhoewel het gebouw breed omwald was en toegankelijk via een vaste brug aansluitend op een ophaalbrug, heeft het kasteel nooit als verdedigingsplaats gediend.
Op het einde van de 18de eeuw werd het kasteel verkocht aan de familie Saint-Vaast. In die tijd behoorden alle dorpen in de omgeving toe aan het geslacht van de Werve, behalve Massenhove en Halle. Zoals de meeste adellijke goederen werd ook dit eigendom tijdens de Franse Revolutie zwaar beschadigd.
De kabinetskaart van de Ferraris (1770-1778) stelt het landhuis omgeven door moestuinen voor binnen een omgrachting. Ten westen bevindt zich een parkbos. Verschillende dreven leiden naar het door landbouwgronden omgeven kasteel.
In 1812 verscheen de familie Montens ten tonele. Deze familie is afkomstig uit Nederlands Brabant en werd voor het eerst vermeld in de 14de eeuw. Door huwelijk is de familie met het geslacht Marnix van Sint-Aldegonde verwant. Het is met Willem de Zwijger dat de familie naar Antwerpen kwam. De familie Montens herstelde het kasteel tijdens het eerste kwart van de 19de eeuw.
Minstens tot op het moment van de bescherming (1993) bleef het goed in handen van deze familie, al verminderde hun grondeigendom ten gevolge van de aanleg van het Albertkanaal en de autosnelweg.
Tijdens de oorlog waren de dorpsscholen in het kasteel ondergebracht. Ook de pastoor woonde in die periode in het kasteel.
Beschrijving
De gebogen oprijlaan en het sierlijk witgeschilderde ijzeren hek met witgeschilderde ijzeren poort tussen geblokte hardstenen pijlers met topvazen geven toegang tot een staatsieplein. Het kasteel bevindt zich ten oosten, de symmetrisch opgestelde stallingen ten noorden en ten zuiden en een oranjerie ten zuiden. Een beboomd park omgeeft het kasteel. De gracht, aan de buitenzijde omgeven door een bomenrij, vormt aan de oostzijde twee vijvervormige uitstulpingen die het kasteel omgeven.
Het kasteelgebouw betreft een classicistisch herenhuis van zeven plus drie traveeën, een kelderverdieping en twee bouwlagen onder een leien schilddak, waarvan de nok parallel loopt aan de straat. De bepleisterde en beschilderde lijstgevels zijn voorzien van gelede architraven en gekorniste kroonlijsten met tandlijst. De rechthoekige vensters zijn omschreven in een vlakke hardstenen omlijsting met grote roedeverdeling. De keldervensters zijn segmentboogvormig, rechthoekig en getralied. De voorgevel ten westen wordt gekenmerkt door een dubbelhuisopstand met een geprofileerde hardstenen schouderboogdeur met imposten, neuten en rocaillesleutel onder een gebogen waterlijst met strekse uiteinden, vleugeldeur en waaiervormig bovenlicht. Hogerop bevindt zich een gelijkaardig venster en dakkapel. Er is een hardstenen steektrap voor de deur. De oostelijke achtergevel, waarvan de middentravee vermoedelijk later werd uitgebouwd, wordt met een driezijdige erker bekroond met een kruis (mogelijks wijzend op een kapel). De nagenoeg blinde benedenverdieping met getraliede zijvensters contrasteert met de opengewerkte bovenverdieping aan zuidzijde met afgerond aanbouwsel van één travee onder een plat dak met markerende kordons. Aan de noordgevel bevindt zich een klein aanbouwsel.
Haaks op hoofdgebouw staan de symmetrisch opgestelde stallingen onder leien schilddaken. Hun oudere kernen werden aangepast in het eerste kwart van de 19de eeuw. De vroegere paardenstallen waren op het moment van de bescherming reeds verbouwd tot woonhuis. De bakstenen gevels worden gemarkeerd door drie trapgeveltjes en bevatten segment-, rondboog- en rechthoekige vensters. De deuren zijn rechthoekig, de poorten segment- en korfboogvormig.
Ten zuiden bevindt zich de classicistisch bepleisterde en beschilderde oranjerie onder een schilddak waarvan de nok loodrecht loopt op het kasteel. Het gebouwtje heeft aflijnende daklijsten, een zuidgevel met rondboog-, rechthoekige- en radvensters en ijzeren roedeverdelingen.

Onroerend Erfgoed Antwerpen, Beschermingsdossier DA000782, Kasteelstraat 1: onmiddellijke omgeving met omwalling, omheiningen, toegangspoort en bijgebouwen van Kasteel Montens (KENNES H., 1993). Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
Topografische basiskaart numerieke reeks, Nationaal Geografisch Instituut, uitgegeven in 2009, schaal 1:10.000. Onroerend Erfgoed Antwerpen, Beschermingsdossier DA000782, Kasteelstraat 1: onmiddellijke omgeving met omwalling, omheiningen, toegangspoort en bijgebouwen van Kasteel Montens (KENNES H., 1993). Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
Topografische basiskaart numerieke reeks, Nationaal Geografisch Instituut, uitgegeven in 2009, schaal 1:10.000.

Fuente: Inventario Inmobiliario