Tortelboomstraat 8, 9404 Aspelare, Ninove

Het hoevecomplex van het Hof te Tortelboom is een imposante gesloten hoeve, ingeplant halfweg een helling aan de zuidwestzijde van een verhard zijstraatje van de Tortelboomstraat met op de achtergrond een golvend landschap.
De gebouwen, gegroepeerd rondom een rechthoekig, deels gebetonneerd en gekasseid erf, zijn opgetrokken uit baksteen en dateren in deze vorm van 1866-1867. De gebouwen werden toen heropgebouwd na een brand van het vroegere hoevecomplex met dezelfde gesloten aanleg, dat minstens dateerde uit de 18de eeuw.
Het woonhuis, ingeplant ten noordoosten van het erf, kijkt met zijn voorgevel uit op de zijweg, afgezoomd door een voortuintje. Het bakstenen gebouw telt zeven traveeën en anderhalve bouwlaag onder een pannen zadeldak. De verankerde voorgevel heeft een gecementeerde, ongelijke plint door het hellende wegdek. De rechthoekige vensters met arduinen dorpels behielden hun oorspronkelijk, witgeschilderd houtwerk en zijn voorzien van groen geschilderde luiken. De venstertjes van de halve verdieping die de grote graanzolder verlichten zijn uitgewerkt als liggende ovalen met een ijzeren roedeverdeling en omlijst met een uitspringend baksteenlijstje. Opvallend is de groen geschilderde deur met bovenlicht met ijzeren roedeverdeling, gevat in een vlakke arduinen omlijsting. De erfgevel is op dezelfde wijze uitgewerkt, maar hier ontbreken een plint en de luiken aan de vensters.
Ook de binnenindeling en de interieurelementen bleven gaaf bewaard. Het is een typisch, haast volledig onderkelderd dubbelhuis met kamers links en rechts van de centrale gang. In de woonkamer rechts achteraan bleven de balklaag, zwarte tegelvloer, een arduinen gootsteen en kelderdeur bewaard. De kelders met typische tongewelven dateren nog van de vroegere, 18de-eeuwse hoeve. De beste kamer links achteraan kreeg een rijkelijke, typisch burgerlijke aankleding in dominante donkerroze tinten met stucplafond met omlopende profielen, zwart marmeren schouw met versierde boezem met gecanneleerde pilasters en second empire-ornamenten. Het behangpapier met 19de-eeuws patroon en aflijnende boord werd vermoedelijk in het begin van de 20ste eeuw aangebracht.
De dwarsschuur, die de zuidwestzijde van het erf afsluit, telt zes traveeën, waarvan er drie voorzien zijn van grote poorten onder een houten latei en een korfboogvormige ontlastingsboog. De stalvleugels aan de noordwest- en zuidoostzijde hebben één en halve (oorspronkelijk slechts één) bouwlaag onder lage zadeldaken, rechthoekige deuren en haast vierkante venstertjes. In de noordoosthoek vormt een hoge inrijpoort met doorrit de toegang tot het binnenerf. De noordwestvleugel behield een zandstenen korfboogdeurtje en een getralied venster van de vroegere slaapplaats van de paardenknecht, boven een gewelfd keldertje als enige getuige van de vroegere, door brand vernielde constructie.
Aan de straatzijde tegenover het woonhuis bevindt zich een vrij groot bakstenen gebouw met behouden lemen vloer en twee bakovens. Het gebouw deed tot de jaren 1950 dienst als wijkoven waar de buurtbewoners van het gehucht Tortelboom gebruik van konden maken. Muurankers in de voorpuntgevel vormen het jaartal 1866, wat overeenkomt met het bouwjaar en wederopbouw van de hoeve.
Rechts van dit gebouw liggen een door meidoorn en sleedoorn omhaagde tuin en hoogstamboomgaard. De boomgaard werd als dusdanig reeds vermeld in 1860, wat op de historische continuïteit ervan wijst. Op de zuidoostelijke hoek werd, vermoedelijk eveneens omstreeks 1866, een bakstenen Onze-Lieve-Vrouwkapelletje opgetrokken onder pannen zadeldakje. Het rondboogportaal, afgewerkt met gesinterde steentjes, wordt geflankeerd door twee pilasters met dekstenen die de booglijst met bekronend kruis ondersteunen. De zijgevels zijn afgelijnd door een bakstenen muizentandfries.
De moestuin of ‘lochting’ ten noorden van het hoevecomplex wordt aan de noord- en oostzijde afgezoomd door een geschoren taxushaag. De westzijde is begrensd door een geschoren meidoornhaag, terwijl een buxushaagje, parallel aan de oostelijke taxushaag, de vroegere bloementuin afzoomt.
Ten noorden van de moestuin bevindt zich een vroegere knechtenwoning, opgetrokken met gerecupereerd materiaal van 1860 uitgebrande hoeve, die rechtstreeks in verbinding stond met de moestuin.

Onroerend Erfgoed Oost-Vlaanderen, beschermingsdossier DO002002, Hoeve zogenaamd Hof te Tortelboom met omgeving (BOGAERT C., VAN DEN BREMT P. & VAN DER LINDEN G., 1996). Onroerend Erfgoed Oost-Vlaanderen, beschermingsdossier DO002002, Hoeve zogenaamd Hof te Tortelboom met omgeving (BOGAERT C., VAN DEN BREMT P. & VAN DER LINDEN G., 1996).

Bron: Inventaris Onroerend Erfgoed