Bronstraat 4, 3830 Berlingen, Wellen

Een banmolen die eigendom was van de prinsbisschop en in 1739 in erfpacht gehouden werd door Pierre-Antoine, baron de Tiribu, qua site op de Ferrariskaart (1771-77) aangeduid als een langgestrekt gebouw met achteraan het erf ten zuidwesten een losstaand bestanddeel, dito in de Atlas van de Buurtwegen (1844) maar dan met een losstaand bestanddeel vooraan op het erf ten noorden.
Watergraanmolen van het onderslagtype, gelegen op de Herk en in gebruik tot in 1978. Er is nu nog steeds een maalderijbedrijf in gevestigd, alsook een ruiterboetiek. Willem Pexsters-Derie, landbouwer te Berlingen, vergrootte het woonhuis in 1850. In 1877 werd na verdeling het bezit verkocht aan Jan Hugo Pexsters-Hannoset, molenaar te Berlingen. In 1899 werden de watermolen en het woonhuis volledig herbouwd. In 1926 werd het woonhuis deels aangepast. Heden semi-gesloten complex rondom een deels gekasseid erf.
Ten noordoosten, poortgebouw met rechthoekige inrijpoort en rechts aansluitende voormalige dwarsschuur met resten van vakwerk, heden aangepast en omgevormd tot tweede inrijpoort, het geheel onder zadeldak (nok evenwijdig aan de steeg, Vlaamse pannen, zwart kruis), in kern uit de tweede helft van de 19de eeuw. Haakse aanbouwsels aan beide zijden van de poortvleugel, onder zadeldaken (Vlaamse pannen), links uit de tweede helft van de 19de eeuw en rechts van recente datum.
Ten zuidwesten, evenwijdig met de poortvleugel: bakstenen woonhuis van het dubbelhuistype van drie traveeën en twee bouwlagen op een licht verhoogde begane grond onder zadeldak (Vlaamse pannen), uit 1899, deels aangepast in 1926. Gietijzeren ankers; recente kroonlijst. Getoogde vensters met hardstenen lekdrempels, aanzet- en sluitstenen; dito deur in een geprofileerde hardstenen omlijsting op neuten. Links aansluitend molenhuis van twee traveeën en twee bouwlagen onder doorlopend zadeldak. Dito muuropeningen; rechthoekige deur in een vlakke hardstenen omlijsting op neuten, waarboven gevelsteen met inscriptie: M.J.P.H./ 1899, verwijzend naar de eigenaars Pexters-Hannoset. Eén laadvenster onder zadeldakje, met laadbalk en katrol. Linker zijgevel met hardstenen onderbouw en onderslagrad met metalen spaken. Aan de linkse zijgevel en achtergevel: gelijkaardige muuropeningen. De brug die van de molen, over de Herk, naar de andere zijde voert, werd in 1934 door de Hasselaar Asnong aangebracht, evenals het scheprad. Bewaard betonnen sluiswerk; houten sluisdeuren. Volledig binnenwerk aanwezig.
Ten noordwesten, stal uit de tweede helft van de 19de eeuw onder zadeldak (mechanische pannen), met getoogde muuropeningen en een rechthoekige deur in een vlakke hardstenen omlijsting.
Ten zuidoosten, recent afdak onder golfplaten. Losstaand haaks dienstgebouw, achter het molen- en woonhuis, onder zadeldak (Vlaamse pannen), uit de tweede helft van de 19de eeuw.


Afdeling ROHM Limburg, Cel Monumenten en Landschappen, dossier nummer 360.
Met de stroom mee of tegen de wind in? Molens in Limburg , Borgloon-Rijkel, 1996, pagina 49-50, afbeelding
Molens in Sint-Truiden - Gingelom - Borgloon , (Tongeren), (1983), zonder pagina
BOGAERTS D. - VALGAERTS E., Kortessem. Een rijk molenverleden , Kortessem, 1990 , pagina 13, 14 (illustratie 3).
CLERX V., Dorpsmonografie: Berlingen , onuitg. verhandeling, Hasselt, 1978, pagina 18, 21, 27, afbeelding
DETRÉ E., Watermolens in Zuid-Limburg , onuitg. verhandeling, Hasselt, (na 1984), pagina 51, 54, 55, 98-101.
GIERAERTS M. e.a., Inleiding tot de industriële archeologie , onuitg. verhandeling, s.l.e.a., zonder pagina
RAMAEKERS K., Dorpsmonografie: Berlingen, Herten, Ulbeek, onuitgegeven verhandeling, Hasselt, 1986, pagina 9, 18.
VENKEN J., Oud Sint-Truiden en omgeving. Borgloon, Gingelom, Heers, Nieuwerkerken, Sint-Truiden, Wellen , Gent, 1993, pagina 315. Afdeling ROHM Limburg, Cel Monumenten en Landschappen, dossier nummer 360.
Met de stroom mee of tegen de wind in? Molens in Limburg , Borgloon-Rijkel, 1996, pagina 49-50, afbeelding
Molens in Sint-Truiden - Gingelom - Borgloon , (Tongeren), (1983), zonder pagina
BOGAERTS D. - VALGAERTS E., Kortessem. Een rijk molenverleden , Kortessem, 1990 , pagina 13, 14 (illustratie 3).
CLERX V., Dorpsmonografie: Berlingen , onuitg. verhandeling, Hasselt, 1978, pagina 18, 21, 27, afbeelding
DETRÉ E., Watermolens in Zuid-Limburg , onuitg. verhandeling, Hasselt, (na 1984), pagina 51, 54, 55, 98-101.
GIERAERTS M. e.a., Inleiding tot de industriële archeologie , onuitg. verhandeling, s.l.e.a., zonder pagina
RAMAEKERS K., Dorpsmonografie: Berlingen, Herten, Ulbeek, onuitgegeven verhandeling, Hasselt, 1986, pagina 9, 18.
VENKEN J., Oud Sint-Truiden en omgeving. Borgloon, Gingelom, Heers, Nieuwerkerken, Sint-Truiden, Wellen , Gent, 1993, pagina 315.

Pauwels D., Schlusmans F. met medewerking van Muyldermans E. & Rombouts J. 1999: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kanton Borgloon, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14N4, Brussel - Turnhout.
Bron: Inventaris Onroerend Erfgoed